© Αρχαγγελίδης Βασίλειος
Ο ΑΙΩΝΙΟΣ ΕΦΗΒΟΣ
Ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Έλληνας, ο Καλλιτέχνης, ο μουσικοσυνθέτης, ο στοχαστής, ο πολιτικός, ο Δημοκράτης. Ο Μίκης ο απλός, που μάτωσε για την ελευθερία και την δημοκρατία, για μία Ελλάδα καλύτερη, για ένα κόσμο καλύτερο…
Η προσφορά του, μέσω των μουσικών και πολιτικών του έργων, είναι αδιαμφισβήτητη, με παγκόσμια εμβέλεια. Οι θυσίες του, οι αγώνες, οι δυσκολίες που πέρασε, τα βασανιστήρια, οι εξορίες, ήταν ο τρόπος με τον οποίο του φέρθηκε ο κόσμος της πατρίδας μας τότε. Η μουσική του ευφυΐα μάς χάρισε τεράστια έργα, με μηνύματα για τον ελληνικό λαό και για ολόκληρο τον κόσμο.
Άραγε, τι ήταν αυτό που τον «κράτησε» και συνέχισε να παλεύει χαρίζοντάς μας αξιοθαύμαστα έργα; Πώς θα ήθελε να αντιμετωπίζεται η προσφορά του; Όπως είχε δηλώσει ο ίδιος, το πιο βάναυσο πράγμα που βίωσε ήταν η αχαριστία των ανθρώπων… Πιστεύω, λοιπόν, ότι αξίζει μία μικρή (σε σχέση με τα όσα προσέφερε) αναφορά, για να μάθουμε τι έκανε τελικά αυτός ο «τεράστιος» Μίκης Θεοδωράκης.
Ο μουσικός Θεοδωράκης είχε επηρεαστεί από την ελληνική λαϊκή μουσική (κρητική, μικρασιατική, βυζαντινή) την οποία συνδύαζε με τη βαθιά γνώση του για το ευρωπαϊκό κλασικό ρεπερτόριο. Ο Μίκης έβλεπε πως το σύγχρονο λαϊκό τραγούδι είχε μια αδυναμία: ήταν ετεροβαρές, δηλαδή όσο βαθύ και θαρραλέο ήταν στο μουσικό, τόσο ρηχό και ανόητο ήταν στο στιχουργικό μέρος του. Στόχος του, επομένως, έγινε να «παντρέψει» τη σύγχρονη ελληνική λαϊκή μουσική με τη σύγχρονη ελληνική ποίηση. Η ποίησή μας ήταν ίσως η πιο καλλιεργημένη από τις τέχνες εκείνη την εποχή. Έτσι, ξεκίνησε μελοποιώντας ποίηση του Γιάννη Ρίτσου και δημιουργήθηκε ο «Επιτάφιος» το έτος 1958. Με αυτόν τον κύκλο τραγουδιών καθιερώθηκαν ο λαϊκός τραγουδιστής και το μπουζούκι ως αυθεντικοί εκφραστές του γνήσιου ποιητικού πάθους. Επιπλέον, ο «Επιτάφιος», μπορούμε να πούμε, ότι έγινε «τέχνη μαζών» καθώς ήταν το πρώτο έργο που αφομοιώθηκε δημιουργικά από το σύνολο του λαού. Μετά τον «Επιτάφιο» ακολούθησαν πολλοί ακόμα κύκλοι τραγουδιών, αναφέρουμε μερικούς: «Λιποτάχτες» 1959, «Επιφάνεια» (Σεφέρης) 1960, «Μικρές Κυκλάδες» (Ελύτης) 1963, «Ρωμιοσύνη» (Ρίτσος) 1966 και ακολούθησαν και άλλα πολλά.
Στη συνέχεια δημιούργησε το Λαϊκό Ορατόριο με το «Άξιον Εστί» του Οδυσσέα Ελύτη, προσπαθώντας να επινοήσει την «μετασυμφωνική» μουσική, όπως την ονόμασε ο ίδιος. Έπειτα, έγραψε και μελοποίησε το «Τραγούδι του νεκρού αδερφού», κάνοντας την πρώτη προσπάθεια στη χώρα μας για τη δημιουργία σύγχρονης Τραγωδίας και σύγχρονου Λυρικού Θεάτρου, στηριζόμενο στο σύγχρονο Λαϊκό Τραγούδι.
Αναφέρουμε αυτά ως ένα μικρό δείγμα στον τεράστιο «μουσικό δρόμο» του Μίκη, τον οποίο συνέχισε μέχρι τα βαθιά του γεράματα. Και όπως χαρακτηριστικά ανέφερε κι ο ίδιος, «δεν μπορώ να φανταστώ ούτε αγώνες χωρίς τραγούδι, ούτε τραγούδι χωρίς αγώνα.»
Ο «πολιτικός» Μίκης ήταν ένας κομμουνιστής που πάλευε για την ελευθερία και την δημοκρατία. Ξεκίνησε την επαναστατική του δράση στα δεκαπέντε του χρόνια και κορυφώθηκε με τους φοιτητικούς αγώνες. Πέρασε από βασανιστήρια και εξορίες, αρχικά από την Ικαρία και έπειτα από την Μακρόνησο. Τα βασανιστήρια κυμαίνονταν από «απλά», όπως το βγάλσιμο ενός νυχιού και ξυλοδαρμό, ως και πιο άγρια, όπως η φάλαγγα. Η κατάληξη των βασανιστηρίων θα μπορούσε να είναι ολέθρια, να μείνει παράλυτος ή και θαμμένος μέχρι το κεφάλι για μέρες (όπως και έγινε). Δεν φοβόταν, όμως, να πει ανοιχτά την άποψή του, όποια κι αν ήταν, πάντα ενημερωμένος για τα κοινωνικοπολιτικά θέματα, με μοναδικό στόχο να «φτιάξει» μία καλύτερη Ελλάδα. Υπέστη διωγμούς, έζησε στην παρανομία, κρυμμένος σε σπίτια φίλων αλλά και αγνώστων, καταδικάστηκε δις εις θάνατον και παρόλα αυτά δεν έσκυψε ποτέ το κεφάλι, δεν τα παράτησε ποτέ, δεν έχασε ποτέ την ελπίδα για μία καλύτερη Ελλάδα. Ήταν πάντα πρωτοπόρος σε αγώνες κόντρα στο άδικο. Πάλεψε στα Δεκεμβριανά, στο Πολυτεχνείο, στη δικτατορία των συνταγματαρχών. Έκανε τεράστιες προσπάθειες με το έργο του για να επιτύχει τη συμφιλίωση χωρών, όπως Τουρκία-Ελλάδα, Παλαιστίνη-Ισραήλ και άλλες. Ήταν ένας άνθρωπος κατά της βίας, του πολέμου, του φασισμού και του άδικου. Ήταν ειρηνοποιός, δίκαιος, μέγας πατριώτης.
Ο Μίκης Θεοδωράκης μέχρι και τα βαθιά του γεράματα δεν σταμάτησε να παλεύει και να αγωνίζεται για τη χώρα μας. Ήταν λες και ένα μεγάλο μυαλό, μία τεράστια φυσιογνωμία, να βρίσκονταν στο κορμί και την ψυχή ενός μικρού παιδιού γεμάτο ελπίδα, αγνότητα, ΖΩΝΤΑΝΙΑ. Ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν ένας αιώνιος έφηβος και όλοι μας θα έπρεπε να είμαστε έτσι. Είναι, κατά την άποψή μου, ένα από τα καλύτερα πρότυπα που θα μπορούσε να έχει ένας νέος. Όλοι μας πρέπει να του μοιάσουμε και να παλεύουμε για αυτά που πιστεύουμε, για το δίκαιο, τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Είναι ένας Έλληνας που θα μείνει αιώνια στα αυτιά, στην καρδιά και την ψυχή όλων!
Βιβλιογραφία
Θεοδωράκης, Μ. (1972). Μουσική για τις Μάζες. Αθήνα: Εκδόσεις Όλκος.
Εικόνες ανακτημένες στις 30/12/2022 από τους διαδικτυακούς τόπους:
Πολύ όμορφο άρθρο…συγχαρητήρια Βασίλειε.