Συγκρίνοντας τους Εαυτούς μας με Άλλους

Η σύγκριση του εαυτού μας με κάποιον άλλο είναι μια συμπεριφορά που όλοι οι άνθρωποι εκδηλώνουν σε διάφορες φάσεις της ζωής τους. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι οφείλεται στην έλλειψη αυτοεκτίμησης ή και αυτοπεποίθησης. Προσωπικά, πιστεύω ότι είναι ένα φαινόμενο αναπόφευκτο στην κοινωνία που ζούμε σήμερα, η οποία άμεσα ή και έμμεσα προβάλλει ορισμένα πρότυπα, τα οποία απέχουν τόσο πολύ από το πραγματικό, που είναι προσιτά μόνο από ορισμένους. Δεν θεωρείται λοιπόν καθόλου παράλογο να βλέπουμε αυτούς που έχουν κάποιο αγαθό, υλικό ή άυλο, ή απλά τους συμβαίνει κάτι πολύ καλό και να αναρωτιόμαστε “Εγώ γιατί δεν το έχω αυτό;’’ “Γιατί δεν συνέβη σε μένα κάτι τέτοιο;”.

Το ζήτημα είναι αν η σύγκριση του εαυτού μας μπορεί να μας καταστρέψει ή να μας βοηθήσει. Η σύγκριση γίνεται συνήθως στους τομείς που ο καθένας θεωρεί πιο σημαντικούς και με άτομα τα οποία θεωρεί κανείς καλύτερα από αυτόν. Το πρόβλημα είναι πως αν κάποιος νιώθει συνεχώς πως είναι κατώτερος, πως δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στα κοινωνικά πρότυπα, πως απέχει πολύ από αυτό που θα έπρεπε να είναι, πως όλοι οι άλλοι είναι καλύτεροι από αυτόν, δεν είναι χαρούμενος ούτε με τον εαυτό του ούτε με την ζωή του. Θα έπρεπε όμως όντως να νιώθει έτσι;

Αρχικά, δεν θέλω να καταφύγω σε δηλώσεις όπως αντί να συγκρίνει κανείς τον εαυτό του με καλύτερους και να νιώθει άσχημα για τον ίδιο, μπορεί κάλλιστα να συγκρίνει τον εαυτό του με χειρότερους και να νιώσει την ευχαρίστηση της ανωτερότητας. Κάτι τέτοιο από την μια δεν είναι κακό διότι αξίζει κανείς να αναγνωρίζει τι έχει καταφέρει αλλά από την άλλη δεν ωφελεί σε τίποτα να μειώνει τους άλλους για να αισθανθεί καλύτερα. Η σύγκριση λοιπόν με, υποθετικά πάντα, κατώτερους πρέπει να γίνεται σε ένα συγκεκριμένο βαθμό ώστε το άτομο να αντιλαμβάνεται τις επιτυχίες του αλλά να μην ξεχνάει ότι και το ίδιο δεν είναι τέλειο.

Με παρόμοια λογική, η σύγκριση με ανώτερους μπορεί να είναι βοηθητική για τον άνθρωπο. Το θέμα είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τους όρους ανώτερος και κατώτερος. Το γεγονός ότι κάποιος είναι καλύτερος από κάποιον άλλο σε έναν ορισμένο τομέα δεν σημαίνει ούτε ότι ο δεύτερος δεν προσπαθεί αρκετά ούτε ότι ο πρώτος είναι καλύτερος σε όλα. Αντίθετα, μπορεί να σημαίνει ότι ο πρώτος έχει παραπάνω γνώσεις ενώ ο δεύτερος αγνοεί κάτι. Σε μια τέτοια περίπτωση, ο δεύτερος δεν θα έπρεπε να αντιμετωπίσει αυτή την κατάσταση με απογοήτευση για τον εαυτό του αλλά να την χρησιμοποιήσει για να γίνει καλύτερος.

Υπάρχουν ορισμένοι τρόποι με τους οποίους μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο. Πρώτον, θα ήταν καλό ο κάθε άνθρωπος να όριζε για τον εαυτό του τι σημαίνει επιτυχία, ώστε να αποφεύγονταν συγκρίσεις σε διαφορετικούς από αυτό τομείς εφόσον κάτι τέτοιο δεν θα είχε ουσιαστικά κανένα νόημα. Επίσης, είναι σημαντικό όλοι οι άνθρωποι να γνωρίζουν τις δυνατότητες και τις αδυναμίες τους, να μπορούν να καταλάβουν πως υπάρχουν και τα δύο. Επιπλέον, συζητήσεις με συνομήλικους ή ακόμη και άτομα που θαυμάζουμε μπορούν να φέρουν στην επιφάνεια τις δικές τους αδυναμίες, πράγματα για τα οποία εκείνοι νιώθουν κατώτεροι. Κάτι ακόμα πολύ σημαντικό είναι να προσπαθεί κανείς να συνεργαστεί όχι να συναγωνιστεί. Το άτομο που έχει καλύτερη απόδοση σε κάτι μπορεί να προσφέρει τις ανάλογες συμβουλές. Αντί λοιπόν να προσπαθεί κανείς να το ξεπεράσει μπορεί να συνεργαστεί μαζί του για να δει την ανάλογη πρόοδο. Γενικότερα, το γεγονός ότι είναι κανείς κατώτερος σε κάτι θα έπρεπε να λειτουργεί ως κίνητρο για προσπάθεια και μάθηση, όχι σαν κάτι που προκαλεί ντροπή ή απογοήτευση.

Η σύγκριση του εαυτού μας με άλλους μπορεί λοιπόν να γίνει μια συμπεριφορά ωφέλιμη και αποτελεσματική όσον αφορά στην πρόοδο και την αυτοβελτίωση. Μπορεί να λειτουργήσει σαν κίνητρο και να επιφέρει τα ανάλογα αποτελέσματα. Γι αυτό την επόμενη φορά που θα αναρωτηθείς “Εγώ γιατί δεν είμαι τόσο καλός σε αυτό;” “ Εγώ γιατί δεν έχω αυτό;” “Γιατί δεν συμβαίνει σε μένα κάτι τέτοιο;”, ξανασκέψου το. Ίσως οι ερωτήσεις που πραγματικά θες να κάνεις είναι “Πως μπορώ να βελτιωθώ σε αυτόν τον τομέα;” “Τι πρέπει να κάνω για να αποκτήσω αυτό που θέλω;” “Πως μπορώ να πετύχω τους στόχους μου, μικρότερους αλλά και μεγαλύτερους;”. Ελπίζω αυτό το άρθρο να σας φάνηκε χρήσιμο.